SAMENVATTING
Het Iraanse regime blijft een aanhoudende en veelzijdige bedreiging vormen voor de Europese en mondiale veiligheid. Dit beleidsdocument schetst een strategische, juridische en op waarden gebaseerde aanpak voor de EU en het VK om de nucleaire escalatie van Iran, de steun voor terrorisme, de regionale destabilisatie en de binnenlandse onderdrukking aan te pakken. De komende afloop van het VN-sanctiemechanisme (onder resolutie 2231 van de VN-Veiligheidsraad, op 18 oktober 2025) markeert een moment van urgentie – maar niet het eindpunt – van Europese betrokkenheid.
Het rapport identificeert de escalerende bedreigingen voor de veiligheid die het Iraanse regime vormt voor Europa en de bredere internationale gemeenschap, met inbegrip van de nucleaire ambities, de proliferatie van raketten en de steun voor terreur proxies in het Midden-Oosten. Het documenteert de rol van Iran in het aanwakkeren van regionale instabiliteit, het mogelijk maken van de oorlog van Rusland in Oekraïne, het verstoren van de maritieme handel – inclusief in de Rode Zee en mogelijk in de Straat van Hormuz – en het schenden van internationaal recht door terrorisme en ideologisch extremisme. Het regime is ook betrokken bij moorden op Europees en Amerikaans grondgebied, het plegen van terroristische aanslagen in heel Latijns-Amerika en het uitbreiden van zijn terroristische netwerken in Venezuela en het drielandengebied van Argentinië, Brazilië en Paraguay.
Het rapport onderzoekt de ervaring van de internationale gemeenschap met politieke overgangsregimes en de uitdagingen van stabilisatie na conflicten, waarbij lessen worden getrokken uit belangrijke interventies onder leiding van de VN in regio’s als Kosovo, Oost-Timor en daarbuiten. Het benadrukt de rol van multilaterale betrokkenheid, gecoördineerde diplomatieke inspanningen en strategieën voor capaciteitsopbouw bij het bevorderen van democratische veerkracht. Deze voorbeelden onderstrepen het potentieel voor collectieve wereldwijde actie – niet beperkt tot Europees leiderschap – bij het aanpakken van opkomende bedreigingen van de veiligheid, het tegengaan van autoritarisme en het ondersteunen van democratische transities wereldwijd.
Voortbouwend op deze wereldwijde lessen moet elke politieke transitie in Iran geworteld zijn in het beginsel van interne zelfbeschikking en het multi-etnische karakter van het land weerspiegelen. Bijna de helft van de Iraanse bevolking behoort tot niet-Farsi etnische groepen, waaronder Koerden, Azeri’s, Baluchi’s en Arabieren, waarvan velen te maken hebben met systemische discriminatie en politieke marginalisatie. Een geloofwaardige en stabiele overgang vereist een betekenisvolle vertegenwoordiging, culturele autonomie en grondwettelijke erkenning van deze diversiteit. Deze maatregelen zijn niet alleen in overeenstemming met internationale wettelijke normen, maar ook essentieel om interne fragmentatie te voorkomen, extremistische verhalen tegen te gaan en de basis te leggen voor democratische veerkracht en nationale cohesie op de lange termijn.
Aanbevolen strategieën
Het rapport roept op tot onmiddellijke actie om sancties opnieuw in te stellen en de Islamitische Revolutionaire Garde (IRGC) aan te merken als een terroristische organisatie, terwijl ook een routekaart voor de lange termijn wordt voorgesteld voor een wettige overgang van het bestuur in Iran. Het onderstreept de noodzaak voor internationale actoren – met Europa als een belangrijke contribuant – om verder te gaan dan indamming en een tweesporenstrategie aan te nemen die nucleaire afschrikking koppelt aan steun voor democratische hervormingen. Deze aanpak erkent de gedeelde verantwoordelijkheid van de wereldgemeenschap om het internationaal recht te handhaven, de mensenrechten te beschermen en de regionale stabiliteit te bevorderen door een principieel, gecoördineerd optreden. Deze tweesporenstrategie bestaat uit de volgende elementen:
Onmiddellijke nucleaire inperking en handhaving van terrorismebestrijding
Het snapbackmechanisme onder UNSC 2231 activeren via het VK, Frankrijk, Duitsland of de EU gezamenlijk.
VN-sancties volledig herinstellen en coördineren met de Verenigde Staten om secundaire sancties te herstellen.
De Islamitische Revolutionaire Garde (IRGC) aanmerken als terroristische organisatie volgens de wetgeving van de EU en het VK.
Gestructureerde steun voor een wettige politieke overgang
Bevorderen van interne zelfbeschikking en inclusief bestuur binnen de bestaande grenzen van Iran.
Overgangsbestuursmodellen, constitutionele hervormingen en geloofwaardig toezicht op verkiezingen ondersteunen.
Samenwerken met het maatschappelijk middenveld en de diaspora in Iran om legitimiteit op te bouwen en een machtsvacuüm te voorkomen.
Artikel 21 van het Verdrag betreffende de Europese Unie naleven door extern optreden af te stemmen op democratie, mensenrechten en de rechtsstaat, in coördinatie met andere internationale actoren.
Het rapport stelt dat elke politieke transitie zowel de strategische noodzaak als de wettelijke verplichtingen van de Europese Unie krachtens artikel 21 van het Verdrag betreffende de Europese Unie moet weerspiegelen om de democratie, de rechtsstaat en de mensenrechten te handhaven. Deze beginselen worden ook omarmd door democratische naties over de hele wereld en vinden geleidelijk weerklank in gezaghebbende, zij het niet-bindende, internationale juridische instrumenten zoals de “verantwoordelijkheid om te beschermen”. Niets doen dreigt het streven van Iran naar nucleaire capaciteiten en zijn steun voor terroristische activiteiten aan te moedigen. Beide vormen een dubbele bedreiging voor de regionale en mondiale veiligheid en kunnen een katalysator zijn voor een bredere proliferatie en destabilisatie in het hele Midden-Oosten. Dit onderstreept de dringende behoefte aan een gecoördineerde internationale reactie.
Download het volledige rapport hieronder.
